(Here for the English version.)
Kedilerin trafolardan uzak durduğu, kazananı bol, kaybedeni ise olmayan bir cumhurbaşkanlığı seçimini geride bıraktık.
Çatı adayı İhsanoğlu MHP seçmeninin ne kadar desteğini aldı? Seçimlere katılım neden düşüktü; CHP’li seçmenler sandığa gitmedi mi? Demirtaş’ın oylarının %10’a dayanması sol için bir mesaj mı? Seçim sonrası bizim kafamızı bu sorular meşgul ediyordu ve bu yazımızda bunlara cevap arayacağız. Eğer seçimler ikinci tura kalsaydı, parti seçmenlerinin turu geçen kalan iki adaydan hangisine yöneldiğinin analizlerini yapmayı hayal ediyorduk ancak Erdoğan’ın seçimi ilk turda kazanması hevesimizi kursağımızda bıraktı. Biz de elimizdekilerle yetinip son seçimin sonuçlarını geçtiğimiz yerel seçim sonuçları ile karşılaştırdık.
Uzun yazılar okumayı sevmeyenler için özet geçelim:
- MHP’li seçmenler İhsanoğlu’nu desteklemedi.
- CHP’li seçmenlerin sandığa katılımı düşüktü ve belki de bu düşüklük seçimlerin ikinci tura kalmasını engelledi. Ama İhsanoğlu’nun genel olarak CHP seçmeninin desteğini aldığını görüyoruz.
- Demirtaş, HDP ve BDP dışındaki partilerin seçmenlerini ikna etmiş gözükmüyor ancak geçtiğimiz yerel seçimlerde oy kullanmamış önemli bir kesimin desteğiyle oylarını arttırmış.
- Erdoğan AK Parti seçmenin neredeyse firesiz blok desteği ile Çankaya’ya çıkmış.
Özet dahi okumayıp sırf resimlere bakanlar için de ana grafiğimiz yukarıda. Grafiği yorumlamadan önce yöntemle ilgili bir uyarı/not: Yöntem olarak önceki seçimlerde uyguladığımız ekolojik çıkarım (ecological inference) tekniğini kullanıyoruz. Bu teknik ilçeler arası oy değişimlerine bakarak bir seçimden diğerine oy kaymalarını tahmin ediyor. Tekniğin detayları için verdiğimiz linke tıklayabilirsiniz. Vereceğimiz sonuçları kesin sayılar olarak değil ama politika biliminde sıkça kullanılan bir tekniğin istatistikî tahminleri olarak yorumlamanız yerinde olacaktır. Biz kolay yazım gereği “CHP seçmeninin %85’i İhsanoğlu’na oy vermiş.” diyeceğiz ama siz “Kullandığımız tahmin yöntemi yerel seçimlerde CHP’ye oy vermiş insanların %85’inin İhsanoğlu’na oy verdiğini tahmin ediyor.” diye okuyun bunu. Elde ettiğimiz sonuçları önümüzdeki günlerde çıkmasını beklediğimiz sandık sonrası anketleri ile karşılaştırmayı dört gözle bekliyoruz.
Yukarıdaki grafikte yerel seçimlerde oy verilen partiler ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy verilen adaylar arası oy kaymalarını görebilirsiniz. Çizgilerin kalınlıkları kayan oy sayısı ile doğru orantılı. Örneğin yerel seçimlerde AK Parti’ye oy veren 20 milyon üzeri seçmenin %89’u yani yaklaşık 18 milyonu cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Erdoğan’ı tercih etmiş. AKP’den Erdoğan’a giden çizginin kalınlığı da 18 milyon seçmeni temsil edecek kalınlıkta. (100,000 oydan küçük kaymaları grafikte göstermiyoruz.) İki uçtaki dikey dörtgenlerin yükseklikleri de iki seçimde alınan oy miktarlarını gösteriyor.
Dikkatimizi çeken sonuçlar:
- MHP dışında, seçmenler partilerinin desteklediği adaylara sadık kalmışlar. Yerel seçimlerde AKP, CHP veya HDP/BDP’ye oy verip de cumhurbaşkanlığı seçiminde partilerinin desteklemediği bir adaya oy veren seçmenler yok denecek kadar az.
- İstisna, MHP. Yerel seçimlerde MHP’ye oy veren seçmenlerin sadece %56’sı İhsanoğlu’na oy vermiş. %28’i ise Erdoğan’ı tercih etmiş.
- MHP ve CHP seçmenleri arasında sandığa gitmeyenlerin oranı AKP’ye göre daha fazla:
- AKP seçmeninin %10’u
- CHP seçmeninin %14’ü
- MHP seçmeninin %16’sı
- BDP ve HDP seçmeninin sırasıyla %1’i ve %3’ü
cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullanmamış. CHP ve MHP seçmenlerinin katılım oranı AKP seçmeni kadar düşük olsaydı, seçim ikinci tura kalabilirdi. Ama İhsanoğlu’nun CHP seçmeninin %85’inin oyunu aldığını unutmayın. Bir kırılmadan ya da bölünmeden söz etmek iddialı bir yorum olur.
- Selahattin Demirtaş, BDP ve HDP dışındaki parti seçmenlerinden fazla oy almamış gözüküyor. Ancak yerel seçimlerde oy kullanmayan 7 milyonun üstündeki seçmenin %13’ü Demirtaş’ı tercih etmiş. Erdoğan ve İhsanoğlu için bu oranların %7’şer olduğunu düşünürsek, Demirtaş geçtiğimiz seçimlerde sandığa gitmeyenlerin hatırı sayılır bir kısmını bu seçimlerde sandığa getirebilmiş.
(Talep üzerine: kullandığımız veri ve örnek kod şurada bulunabilir.)
Basında
Böyle bir grafik yöntemiyle konuyu ele almak gerçekten oldukça anlamlıymış, tebrikler. Fakat verilerin elde edilişi sanırım tüm sonucu değiştiriyor. Misal, Ipsos Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nün CNN Türk için 1500 kişi üzerinde yapmış olduğu sandık sonrası araştırmasına göre: Son yerel seçimlerde AKP’ye oy verenlerin % 95’i [sunu 19], CHP’ye oy verenlerin % 11’i [sunu 20], MHP’ye oy verenlerin % 27’si [sunu 21], HDP-BDP’ye oy verenlerin % 4’ü [sunu 22], diğer partilere oy verenlerin ise % 52’si [sunu 23] bu seçimde Erdoğan’ı desteklemiş. Vs vs vs. Yani çizdiğiniz grafikte geçişgenlik çok daha fazla olmalı bu araştırmaya göre. Araştırmayı (
http://www.ipsos.com.tr/downloads/pdf/IPSOS_SRI_2014Cumhurbaskanligi_Secimi_Sandik_Sonrasi_ArastirmasiVF.pdf) bağlantısından, sonuçlarının da kendimse yorumlanmasını (http://sulekesi.blogspot.co.uk/2014/08/cb-secimi-2014.html) bağlantısından bulabilirsiniz.
Teşekkürler. Analizimizde örneklem değil, ilçe bazında gerçek seçim sonuçlarına dayanan bir yöntem kullandık. Bunun bazı avantajları olduğu gibi (sonuçların küçük bir örnekleme dayanmaması, cevaplara güven sorunu olmaması, vb.) sonuçta ancak istatistikî bir yaklaşıklık verebileceği açık. Buna rağmen CHP->RTE kaymaları haricinde iki çalışmanın sonuçlarının kayda değer derecede tutarlı olduğunu da belirtmeliyiz.
Selam Cilek Agaci, data’yi nereden almistiniz, paylasma imkaniniz var midir? Tesekkurler !
Makalenin başına eklediğimiz bağlantıyı izleyerek veriye ve sonuçları üretmek için kullandığımız koda ulaşabilirsiniz.
Ellerinize saglik. Cok guzel bir analiz. Bu analizi okumadan secimler konusunda yorum yapmak yasaklanmali.
Grafikteki veriyi tablo halinde hata oranlariyla birlikte verirseniz guzel olur.
Teşekkürler. Sayısal sonuçları yakında makaleye eklemeyi düşünüyoruz. Hata oranları gibi ayrıntıları elde etmek için makalenin başına eklediğimiz bağlantıyı izleyebilirsiniz. Orada, kullandığımız verileri ve kodları bulacaksınız.
Yerel seçim verileri ile cumhurbaşkanlığı seçimi verilerini karşılaştırmak bana pek doğru gelmiyor.
Yerel seçimler lokal bağlantı ağlarıyla, lokal rant paylaşımı sistemleriyle doğrudan ilgili; parti bağlılığını aşabilen kimi bağlantılara da dayanıyor. Genel seçimlerin ve cumhurbaşkanlığı seçiminin ise bambaşka bir işleyişi var.
Benzer bir analizi son genel seçim verileriyle karşılaştırmalarla yapmak daha uygun olabilir kanaatindeyim.
Yapmayı düşünür müydünüz?
Ben ilgiyle okurdum açıkçası.
Yerel seçimlerin parti eğilimlerini genel seçimler kadar doğru yansıtmadığı konusunda size katılıyoruz. Genel seçimleri baz almamamızın en önemli sebebi şu anda BDP ve HDP altında temsil edilen hareketlerin 2011 seçimlerinde bağımsız adaylar tarafından temsil edilmiş olması. Tüm bağımsız adayları tek bir grup olarak düşünerek bir analiz yapılabilir; fakat bu şekilde makaledeki analiz kadar keskin sonuçlar almak mümkün olmaz. Yine de boş vaktimizde bunu bir deneyebiliriz.
Merhaba,
Çalışmalarınızı büyük beğeni ve heyecanla takip ediyorum. Değme habercinin, analistin saatlerce konuşarak beceremediğini veri haberciliğiyle çok güzel ortaya koyduğunuzu düşünüyorum.
Ancak, bu çalışmanıza ilişkin bir soru(nu)m var. AKP tabanından (bilhassa metropollerde yaşayan Kürtlerden) Selahattin Demirtaş’a kaymış olan oyların bu grafikte karşılık bulmadığını görüyorum. İlçeler bazında sonuçlar incelendiğindeyse, böylesi bir durumun vaki olduğunu destekleyecek önemli veriler olduğu kanaatindeyim.
Bu savı desteklediğini düşündüğüm bir ilçe olan Esenyurt için bakınız:
http://secim2014.hurriyet.com.tr/ilce/esenyurt-760
http://cumhurbaskanligisecimi.hurriyet.com.tr/ilce/esenyurt_968
Bu noktada sorum şu? Acaba analizinizi ilçeleri baz almadan, ülke geneli toplam sonuçlar üzerinden mi yaptınız? Eğer böyleyse, farklı bölgelerde gerçekleşen farklı sebepli çeşitli dinamiklerin etkileri birbirini “sıfırlıyor” gibi yanıltıcı bir tespit ortaya çıkıyor olabilir mi?
Teşekkürler, kolaylıklar,
Övgüleriniz için teşekkürler. Analizi ülke çapındaki toplamları kullanarak değil, ilçe bazındaki sonuçlardan yola çıkarak yaptık. Dolayısıyla iki farklı ilçenin birbirini sıfırlaması söz konusu değil. Yöntemin ayrıntıları için şu makalemize gözatabilirsiniz: https://www.cilekagaci.com/2011/06/25/2011-secim-analizleri-2/
Oncelikle analiz ve guzel gorsel icin tesekkurler. Kendi adima, varligindan haberdar olmadigim ekolojik cikarim metodundan beni haber ettiginiz icin ayrica tesekkurler. Metodu henuz fazla incelemeye firsatim olmadi ama sanki daha granuler ve fazla veri ile daha hassas sonuc elde edebileceginiz izlenimini edindim. Bu dogru mu acaba? Cunku eger dogru ise sandik bazina kadar inilerek daha granuler veriye ulasilabiliyor. Sandiklarin birlestirilmesi soz konusu oldugu icin bu pek iyi bir fikir olmayabilir ancak okul duzeyinde de veriler toplanabiliyor sanirim (ve insanlarin oy verdikleri okullar pek degismiyor). Veriyi bu yonde formatlamak belki biraz caba gerektirebilir ama analiz okullar duzeyinde yapilsa daha hassas olur mu?
AKP ” IDE ” diğerleri “SATA” kablosu sanki.
Guzel bir karsilastirma olmus. Belki bir ekleme yapilmasinda, dogru sonuclari okumak acisindan yarar var. Sandiga gitmeyenleri parti secmen sayisinin orani olarak vermek yerine, her parti icin toplam secmen sayisinin orani olarak bakmak da onemli olurdu. Yada sandiga gitmeyenlerin her parti icin sayisini vermekte olabilirdi.